Piyasa Gözetimi ve Denetimi Raporu açıklandı: EN ÇOK ŞİKAYET ASANSÖRLER, KOZMETİK ÜRÜNLERİ VE TIBBI CİHAZLARDAN

*T.C. Ticaret Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü’nün 2019 Piyasa Gözetimi ve Denetimi Raporu açıklandı. Rapora göre piyasa gözetimi ve denetimine ayrılan kaynak ve denetçi sayısı giderek azalıyor.

*Kişilerden gelen şikayetlerin en çok asansörlerden, kozmetik ürünlerden ve tıbbi cihazlardan geldiği göze çarpıyor.

*2019 yılında, kişilerin ürün şikayetlerinde kendi sorunlarına kendilerinin sahip çıktığı, tüketici örgütlerinin ise bu konuda bir hayli geride kaldığı görülüyor.2019 yılında, 5 bin 469 şikayet içinden sadece 10’u tüketici örgütleri tarafından yapılmış. 

*Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yapı malzemeleri alanında ulaşan şikayetler bir önceki yıla oranla yüzde 43 oranında artarak yüzde 70’e ulaştı.

* Raporda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yapı malzemeleri alanında ulaşan şikayetlerin bir önceki yıla oranla yüzde 43 oranında artarak yüzde 70’e ulaştığı ifade ediliyor.

*Raporda bir ilginç ayrıntı da Çevre ve Şehircilik Bakanlığının sorumluluğundaki katı yakıtlar ürün gurubunda ortaya çıkıyor. Bakanlık, 2019 yılında 1570’i kişiler tarafından olmak üzere   1755 şikayet üzerine 9 milyon 084 bin 959 ton katı yakıtının denetimini yaparak Çevre Kanunun kapsamında 134 bin 788 TL idari para cezası uygulamış.  

*Raporda, internet üzerinden yapılan satışlara yeterince denetim sağlanamadığı da ifade ediliyor.

* “Tespit edilen birçok güvensiz ve uygunsuz ürün için idari para cezası uygulanmamıştır” ifadesinin de yer aldığı raporda “Piyasaya uygunsuz veya güvensiz ürün arz ederek haksız rekabet oluşmasına neden olan, tüketicinin güvenliğini riske atan bu iktisadi işletmecilere idari para cezası uygulanmaması, cezaların beklenen caydırıcı etkiyi yaratmasına da engel olmaktadır”.

            T.C. Ticaret Bakanlığı, 2019 yılına ilişkin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Raporunu açıkladı. Piyasa gözetimi ve denetiminden sorumlu kuruluşların sağladığı veriler çerçevesinde hazırlanan “2019 Yılı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Raporu” internet ortamında yayınlanarak söz konusu rapora erişilebilirlik sağlandı. Raporda, tüketicilerin en çok asansörlerden, kozmetik ürünlerinden ve tıbbi cihazlardan şikayetçi olduğu dikkati çekiyor. Raporda, şikayetlerin genellikle kişilerden geldiği belirtilirken 2019 yılında yapılan 5 bin 469 şikayetten sadece 10’unu tüketici örgütlerinin yaptığı ifade ediliyor.   

            T.C. Ticaret Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü (TKPGGM) tarafından açıklanan 2019 yılı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Raporu’nun giriş bölümünde 9 Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kuruluşunca PGD’ye ayrılan maddi kaynağın bir önceki yıla oranla yüzde 24 azaldığı ve buna bağlı olarak fiili denetim elemanı sayısının da yüzde 1.8 oranında azalarak 10 bin 349’a düştüğü belirtiliyor. Raporda, bütçe ve denetim elemanındaki azalmaya rağmen toplam denetlenen ürün parti sayısının bir önceki yıla oranla yüzde 11 artarken toplam güvensiz bulunan ürün parti sayısının ise yüzde 58’lik bir artış gösterdiği ifade ediliyor.

            Raporun devamında T.C.Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünde (TKPGGM), denetimler için ayrılan kaynakta düşüş olduğu vurgulanarak 2019 yılında Piyasa Gözetimi ve Denetimine ayrılan maddi kaynağın bir önceki yıla göre yüzde 44 oranında bir azalarak kaynak miktarının 7 milyon 668 bin 926 TL olduğu belirtiliyor. TKPGGM’nin Piyasa Gözetimi ve Denetimine ayırdığı kaynaktaki yüzde 44’lük azalmaya rağmen yapılan denetimlerde tespit edilen uygunsuzluk oranı, bir önceki yılda yüzde 39 iken 2019 yılında yüzde 18’e, güvensizlik oranı ise yüzde 6’dan yüzde 2’ye indi. Bu düşüşün, sektörlerin mevzuata uygun üretimi ve ithalat yöntemlerini benimsemesiyle olduğu şeklinde yorumlanabileceği vurgulandı. Sektör temsilcileriyle düzenlenen toplantıların da etkili olduğu belirtilen raporda küçük üretici ve satıcılara yönelik yapılan denetimlerde yapılan bilgilendirmelerin ve tüketicilerin de güvenli ürünlere yönelmelerinin etkili olduğu anlatılıyor.

            Raporda Bakanlığın, Avrupa Komisyonu‘nun Düzenleyici Reform ve Müktesebat Uyumu (RRAA) programı kapsamında 2018 yılının Ekim ayında başlayan “Ürün Güvenliği, Piyasa Gözetimi ve Denetimi ile Uygunluk Değerlendirmesi Alanlarında Kamuoyundaki Farkındalığın Arttırılması” başlıklı bir AB projesi hazırladığı ve bu kapsamında ürün güvenliğine ilişkin üreticilerin ve tüketicilerin bilgilendirilmesine yönelik 18 ilde 39 eğitim toplantısı düzenlendiği, internet üzerinden yapılan satışların Piyasa Gözetimi ve Denetimini sağlamak üzere bir çalıştay yapıldığı ve ayrıca 10 ilde okul müdürlerine yönelik olarak ürün güvenliğinin anlatıldığı çalıştaylar ve anketler düzenlendiği ve yine 10 ayrı ilde “Ürün Güvenliği Haftaları”nın düzenlendiği belirtiliyor.

            Raporda, çeşitli Bakanlıkların denetimlerine ilişkin veriler de paylaşılırken Sağlık Bakanlığının Piyasa Gözetimi ve Denetimi için fiili denetim yapan görevli personel sayısında, 2019 yılında bir önceki yıla oranla yüzde 96 gibi çok büyük bir azalma olduğu ve 2018 yılında 4 bin 326 olan denetçi sayısının 164’e düştüğü belirtiliyor. Buna rağmen denetlenen ürün parti sayısında ciddi bir azalma olmadığı vurgulanırken denetlenen ürün sayısındaki azalmanın sadece yüzde 5 olduğu ifade ediliyor. Sağlık Bakanlığının yaptığı denetimlerde uygunsuz ürün parti sayısının yüzde 38 oranında artığı buna karşın güvensiz ürün parti sayısının ise yüzde 40 oranında azaldığının görüldüğü vurgulanıyor. Raporda, Sağlık Bakanlığının yaptığı tıbbi cihazlar ürün grubundaki denetlenen ürün sayısının yüzde 58 oranında artmasına karşın tespit edilen uygunsuz ürün parti sayısının yüzde 6, güvensiz ürün sayısının ise binde 4 oranında azaldığı bildiriliyor.

            Tarım ve Orman Bakanlığı dışındaki kuruluşlarının yapılan şikayetler üzerine yaptığı denetimlerin, toplam denetimler içindeki payının yüzde 4 olduğu açıklanan raporda, şikayet üzerine yapılan denetimlerin genel denetimler içindeki payının giderek azıldığı görülüyor. Buna göre; 2016 yılında genel denetimler içindeki şikayete bağlı denetimlerin oranının yüzde 57’den 2017’de yüzde 8’e, 2018’de yüzde 1’e gerilediği, 2019 yılında ise yüzde 5 6 olarak gerçekleştiği ifade ediliyor. Bakanlığın 2009 yılında faaliyete geçirdiği ALO 174 Gıda Hattı çağrı merkezine Türkiye’nin her yerinden tüketicilerin şikayetlerini iletebildiği anlatılan raporda, buraya yapılan başvuruların incelenmesinden sonra Bakanlığın resmi kontrol görevlilerince şikayete konu gıda işletmesine gidilerek gerekli resmi denetimlerin yapıldığı ifade ediliyor.

            RAPORDA DİKKAT ÇEKEN AYRINTILAR

            Raporda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yapı malzemeleri alanında ulaşan şikayetlerin bir önceki yıla oranla yüzde 43 oranında artarak yüzde 70’e ulaştığı ifade ediliyor.

            Tarım ve Orman Bakanlığına ulaşan 89 bin 882 şikayetten yalnıza 5 bin 471 ürünün denetlendiğe ve şikayet üzerine denetlenen ürünlerden uygunsuz bulunan ürünlerin sayısının sadece 643 olduğunun görüldüğü belirtiliyor ve “Bakanlığa ulaşan şikayetlerin uygunsuzluk tespitindeki bu yüksek oranı göz önüne alındığında, şikayetlerin denetimlerde daha yüksek oranda kullanımının faydalı olabileceği değerlendirilmektedir” deniliyor.

            Raporda, 2019 yılında yapılan şikayetlerden yalnızca 10 şikayetin tüketici örgütleri tarafından yapılmış olduğu dikkat çekiyor. Tüketici örgütlerinin ürünler üzerine şikayette yetersiz kaldığı anlaşılan raporda, kişilerden ilgili kuruluşlara ulaşan şikayet sayısının 2019 yılında yüzde 65 artarak 1501’den 2 bin 468’e yükseldiği görülüyor.

            Kişilerden gelen şikayetler arasında en çok asansörlerden, kozmetik ürünlerden ve tıbbi cihazlardan geldiği göze çarpıyor.

            Raporda basın yayın kuruluşlarından gelen şikayetlere de yer verilirken bu şikayetlerin sayısının 2016 yılında 132 iken, 2017 yılında 6’ya indiği, 22019 yılında ise sadece 2 olduğu belirtiliyor.

            Raporda bir ilginç ayrıntı da Çevre ve Şehircilik Bakanlığının sorumluluğundaki katı yakıtlar ürün gurubunda ortaya çıkıyor. Bu konuda 1 570’i kişiler tarafından olmak üzere Bakanlığa 1 755 şikayette bulunulduğu ve bu şikayetler üzerine 9 milyon 084 bin 959 ton katı yakıtın denetlendiği ve bunlara yönelik olarak 134.788 TL idari para cezası uygulandığı ifade ediliyor.

            Sağlık Bakanlığı tarafından  kozmetiklerde 2019 yılında 1328 parti ürün denetlenmiş ve 801 adet uygunsuzluk ve 38 adet güvensizlik tespit edilmiş.  

            Rapordaki diğer ilginç bilgiler ise özetle şöyle:

            “2019 yılında tespit edilen güvensiz ürün partisi sayısında %59 oranında artış görülmektedir. Güvensiz olduğu tespit edilen ürünlerdeki yüksek orandaki bu artışa paralel olarak önlem uygulanan güvensiz ürün sayısında %33 oranında artış olmuştur. 2019 yılında Ulusal Piyasa Gözetimi ve Denetimi Bilgi Sistemi (PGDBİS)’e kaydedilen verilere göre güvensiz ürünlerin yalnızca %26’sına önlem uygulanabilmiş”.

            “2019 yılında Tarım ve Orman Bakanlığı dışında veri sağlayan 7 Piyasa Gözetimi ve Denetimi Kuruluşu tarafından test/muayene işlemine tabi tutulan ürün parti sayısının artmasına rağmen test edilen ürünleri içerisinde tespit edilen güvensiz ürün sayısının 2018’de %10 iken 2019’da bu oranın % 6’ya düşmesi dikkat çekiyor. Bu kapsamda, 2019 senesinde bir önceki yıla göre daha çok test yapılmasına rağmen daha az oranda güvensiz ürün tespit edilmiş olması,  daha fazla kamu kaynağının test ve muayene işlemlerine ayrılmış olduğuna ve teste gönderilen ürün tercihlerinin isabetli olmadığına işaret etmektedir”.

            “Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi 2019 senesinde de internet satışlarına yönelik denetimlerin etkinleştirilmesi hususunda istenilen gelişmeler sağlanamamıştır”.

            “Sınırlı sayıda kuruluş tarafından uygulanan idari para cezası verileri genel olarak ele alındığında; 2019 senesinde cezalar bir önceki yıla kıyasla azalmış, tespit edilen birçok güvensiz ve uygunsuz ürün için idari para cezası uygulanmamıştır. Piyasaya uygunsuz veya güvensiz ürün arz ederek haksız rekabet oluşmasına neden olan, tüketicinin güvenliğini riske atan bu iktisadi işletmecilere idari para cezası uygulanmaması, cezaların beklenen caydırıcı etkiyi yaratmasına da engel olmaktadır”.

            “2019 yılında tespit edilen güvensizliklerin yalnızca 1 tanesi ithal edilen ürün partisinden kaynaklıdır, diğer güvensizlikler yerli ürün partileridir. Söz konusu ürün grubu denetimlerinde tespit edilen güvensizlikler için 266.484 TL idari para cezası kesilmiştir. Bununla birlikte tespit edilen 159 adet uygunsuzluktan 139’una 1.676.813 TL idari para cezası kesilmiştir”.

            “2019 senesinde denetlenen ithal ürünlerde uygunsuzluk oranının en yüksek olduğu ilk 5 ürün grubu; elektrikli ekipmanlar, makineler, telsiz ve telekomünikasyon terminal ekipmanları, kozmetikler ve hazır beton dışındaki yapı malzemeleri olmuştur. Bununla birlikte, 2019 senesinde denetlenen ithal ürünlerde güvensizlik oranının en yüksek olduğu ilk 5 ürün grubu; elektrikli ekipmanlar, telsiz ve telekomünikasyon terminal ekipmanları, kozmetikler, enerji verimliliği ve kırtasiye olmuştur”.

            “Piyasa Gözetimi ve Denetimi kuruluşları bu yıl da önlem uygulanan ürünlerin piyasaya arz edilme ve önlem uygulanma miktarları ile ilgili olarak sağlıklı veri sağlayamamışlardır. Ulusal Piyasa Gözetimi ve Denetimi Bilgi Sistemi (PGDBİS)’e kaydedilen verilerden güvensiz ürünlerin önemli bir kısmı için; toplatma, piyasaya arzın yasaklanması, güvensizliği düzeltme gibi önlemlere tabi tutulması yönünde idari karar alındığı, ancak bu ürünlerin tüketiciye ulaşmasının önlenemediği anlaşılmaktadır”.

            Rapor, Bakanlığın internet sayfasında yayınlandı.

            T.C.Ticaret Bakanlığı Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan 2019 Yılı Piyasa Gözetimi ve Denetimi Raporu’na, Bakanlığın internet sayfasından(https:www.ticaret.gov.tr/urun-guvenligi/piyasa-gozetimi-ve-denetimi/izleme-ve-raporlama/yillik-veriler) adresiyle ulaşılabileceği bildirildi.